Καρκίνος όρχεως
Εμφανίζεται σε άντρες συνήθως κάτω των 35 ετών, αλλά σπάνια πριν από την εφηβεία, σε ηλικίες μεταξύ 15-44 ετών αποτελεί το συνηθέστερο νεόπλασμα συμπαγών οργάνων στους άνδρες. Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι των όρχεων προέρχονται από τα γεννητικά κύτταρα, δηλαδή τα κύτταρα που εμπλέκονται στην παραγωγή του σπέρματος.
Οι καρκίνοι των όρχεων χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, ανάλογα με τον ακριβή τύπο των κυττάρων που προκαλεί τον καρκίνο. Τα σεμινώματα, που συμβαίνουν στο 50% περίπου των περιπτώσεων και τους μη σεμινωματώδεις όγκους.
Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για τον καρκίνο του όρχεως;
Γνωστοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος στον όρχι είναι:
- Φυλή
Το υψηλότερο ποσοστό καρκίνου των όρχεων εμφανίζεται σε λευκούς άντρες στη Βόρεια Ευρώπη. Ίσως ορισμένοι γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες να εμπλέκονται σε αυτό.
- Οικογενειακό ιστορικό
Οι αδελφοί και οι γιοι ασθενών με καρκίνο του όρχεως έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του όρχεως.
- Κρυψορχία: Μη φυσιολογική κάθοδος των όρχεων στο όσχεο
Οι όρχεις αναπτύσσονται στην περιοχή της κοιλίας και συνήθως κατεβαίνουν στο όσχεο πριν από τη γέννηση. Μερικά μωρά γεννιούνται με έναν ή και τους δύο όρχεις να μην έχουν κατέβει στο όσχεο. Μελέτες έχουν δείξει μία αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε άντρες που είχαν κρυψορχία.
- Υπογονιμότητα
Σε κάποιες μελέτες φαίνεται ότι οι υπογόνιμοι άντρες αντιμετωπίζουν μία ελαφρά αύξηση του κινδύνου.
- Λοίμωξη από AIDS
Οι άντρες που πάσχουν από AIDS έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου τόσο στον όρχι όσο και σε άλλα όργανα.
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου των όρχεων;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρείται είναι μία ψηλαφητή ανώδυνη σκληρία πάνω στον όρχι. Σε κάποιες περιπτώσεις η σκληρία αυτή μπορεί να είναι και επώδυνη. Θα πρέπει, πάντως, να γνωρίζετε ότι υπάρχουν διάφορες άλλες παθήσεις που εμφανίζονται με τα ίδια συμπτώματα.
Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, όπου ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, μπορεί να παρουσιαστεί με συμπτώματα από άλλα μέρη του σώματος, όπως πόνος στην πλάτη ή στην κοιλιά, απώλεια βάρους ή δύσπνοια.
Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου των όρχεων;
Αρχικά, ο γιατρός θα σας εξετάσει κλινικά και θα ψηλαφήσει τους όρχεις, για να διαπιστώσει αν υπάρχει σκληρία. Μετά, θα προχωρήσει σε κάποιες εξετάσεις, όπως:
- Υπερηχογράφημα οσχέου
Η εξέταση αυτή μπορεί με ασφάλεια να ξεκαθαρίσει αν η σκληρία οφείλεται σε κάτι συμπαγές, όπως ο καρκίνος, ή σε κάποια καλοήθη κύστη που απλώς περιέχει υγρό.
- Εξετάσεις αίματος
Ο καρκίνος των όρχεων συχνά παράγει κάποιες ουσίες που μπορούν να ανιχνευθούν στο αίμα, οι λεγόμενοι καρκινικοί δείκτες. Οι αιματολογικές αυτές εξετάσεις είναι η α-εμβρυϊκή σφαιρίνη (AFP), η β ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη (β-hCG) και η γαλακτική αφυδρογονάση (LDH). Η αύξηση ενός ή περισσότερων δεικτών βοηθούν στην επιβεβαίωση του καρκίνου των όρχεων. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχει καρκίνος των όρχεων, και οι τιμές αυτών των ουσιών στο αίμα να είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Έτσι, ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει τον καρκίνο.
Πώς εκτιμάται η έκταση/εξάπλωση της νόσου;
Σε περίπτωση όπου επιβεβαιωθεί η ύπαρξη καρκίνου του όρχεως, θα πρέπει να γίνουν επιπλέον εξετάσεις, για να εκτιμηθεί εάν έχει εξαπλωθεί. Οι εξετάσεις που θα χρειαστεί να γίνουν είναι η απλή ακτινογραφία θώρακος, η αξονική τομογραφία κοιλίας και ίσως η μαγνητική τομογραφία. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται σταδιοποίηση και έχει ως στόχο να καθορίσει: (α) εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες στην κοιλιακή χώρα και (β) εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως ο πνεύμονας.
Ποια είναι η θεραπεία;
Αν από τις παραπάνω εξετάσεις επιβεβαιωθεί η εμφάνιση καρκίνου, ο γιατρός θα συστήσει τη χειρουργική αφαίρεση του όρχεως που πάσχει, δηλαδή την ορχεκτομή.
Χειρουργική
Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται σε όλες τις περιπτώσεις και έχει ως στόχο να αφαιρέσει τον όρχι που έχει καρκίνο. Αυτή από μόνη της μπορεί να είναι θεραπευτική, αν ο καρκίνος βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και δεν έχει εξαπλωθεί.
Αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πολύ, μπορεί επίσης να χρειαστεί, ύστερα από ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία, νέα χειρουργική επέμβαση, για να αφαιρεθούν κάποιες καρκινικές μάζες που παρέμειναν στην κοιλιά.
Ορχεκτομή και γονιμότητα
Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η αφαίρεση του ενός όρχεως, εφόσον ο άλλος είναι φυσιολογικός, δεν επηρεάζει τη σεξουαλική ζωή ή τη γονιμότητα. Η γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί σε περίπτωση όπου υποβληθεί κάποιος συμπληρωματικά σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία.
Ο γιατρός θα σας ενημερώσει και θα σας προτείνει να καταθέσετε σπέρμα σε τράπεζα σπέρματος. Πάντως, σε πολλούς ασθενείς η γονιμότητα επιστρέφει στα φυσιολογικά επίπεδα μετά το πέρασμα ενός με δύο έτη από τη χημειοθεραπεία/ακτινοθεραπεία.
Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία είναι η θεραπεία του καρκίνου με τη χρήση αντικαρκινικών φαρμάκων που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα ή σταματούν τον πολλαπλασιασμό τους. Ο ιατρός σας θα σας συμβουλεύσει αν ανήκετε στην κατηγορία των ασθενών που πρέπει να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία. Η διάρκεια και το είδος του θεραπευτικού προγράμματος εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου κατά τη διάγνωση.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία είναι μία θεραπεία που χρησιμοποιεί ακτινοβολία, η οποία στοχεύει τα καρκινικά κύτταρα και τα καταστρέφει. Και πάλι, ο ιατρός σας θα σας συμβουλεύσει αν η ακτινοθεραπεία έχει ένδειξη.
Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία
Κανονικά, θα πρέπει να παρακολουθείστε για αρκετά χρόνια ύστερα από μία επιτυχημένη θεραπεία, για να διαπιστωθεί πρώιμα τυχόν επανεμφάνιση του καρκίνου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εξέταση από τον γιατρό και εξετάσεις αίματος που ελέγχουν τους καρκινικούς δείκτες. Μπορεί, επίσης, να υποβάλλεστε σε ακτινογραφία θώρακος ή αξονική τομογραφία, για να επιβεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει υποτροπή.
Ποια είναι η πρόγνωση του καρκίνου του όρχεως;
Η πρόγνωση είναι συνήθως πολύ καλή. Ο καρκίνος των όρχεων, χάρη στην πρόοδο της χημειοθεραπείας, έχει γίνει μία ιάσιμη μορφή καρκίνου σε πάνω από 95% των περιπτώσεων. Και μάλιστα, εάν ο καρκίνος διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο, η ίαση είναι δεδομένη.
Αλλά ακόμη και αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, εξακολουθεί να υπάρχει μία μεγάλη πιθανότητα ίασης και μάλιστα πολύ υψηλότερη συγκριτικά με άλλους τύπους καρκίνου.
Πρόληψη του καρκίνου του όρχεως και αυτοεξέταση
Είναι ο συχνότερος καρκίνος των αντρών ηλικίας 15 έως 35 ετών. Η πρόληψη του καρκίνου του όρχεως δεν είναι δυνατή· υπάρχει, όμως, τρόπος η διάγνωση να γίνει σε αρχικό στάδιο. Συστήνεται αυτοεξέταση των όρχεων, όπως συστήνεται στις γυναίκες η αυτοεξέταση του στήθους για την πρόληψη καρκίνου. Και αυτό, γιατί οι όρχεις είναι επιφανειακά όργανα και η εξέταση/ψηλάφηση είναι εύκολη. Ο δε καρκίνος του όρχεως εμφανίζεται πάντα με σκληρία σε κάποιο σημείο του. Άλλα συμπτώματα είναι το αίσθημα βάρους ή ήπιου πόνου στον όρχι, καθώς και αύξηση του μεγέθους του όρχεως.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο των όρχεων;
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο κίνδυνος καρκίνου των όρχεων είναι υψηλότερος στους άντρες, οι όρχεις των οποίων δεν κατεβαίνουν κανονικά να πάρουν τη θέση τους μέσα στο όσχεο. Κρυψορχία λέγεται η πάθηση, κατά την οποία οι όρχεις παραμένουν έξω από το όσχεο, ενώ μιλάμε για ανελκώμενους όρχεις, όταν εμφανίζονται μεν, αλλά ανεβαίνουν προς τα πάνω περιοδικά. Αυτό σημαίνει ότι, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού, οι όρχεις δεν μετακινούνται από το κάτω μέρος της κοιλιάς στο όσχεο. Για τον λόγο αυτόν γίνεται χειρουργική επέμβαση με καθήλωση των όρχεων στο όσχεο, ώστε να διορθωθεί το πρόβλημα. Η επέμβαση δεν έχει αποδειχτεί ότι προφυλάσσει από την ανάπτυξη καρκίνου σε έναν τέτοιο όρχι, σίγουρα όμως διευκολύνει την αυτοεξέταση. Άλλοι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του όρχεως είναι:
- Οικογενειακό ιστορικό
- Επαγγελματικοί κίνδυνοι (ακτινοβολία, αυξημένη θερμοκρασία στο όσχεο)
- Καρκίνος του άλλου όρχεως
- Τραυματισμός στους όρχεις
- Λοίμωξη από τον ιό του AIDS
Τι είναι η αυτοεξέταση των όρχεων και γιατί πρέπει να την κάνουν οι άντρες;
Πέρα από την εξέταση των όρχεων από τον ιατρό κατά την κλινική εξέταση, ο κάθε άντρας μπορεί να εξετάζει ο ίδιος σε τακτά χρονικά διαστήματα τους όρχεις του. Κατά την αυτοεξέταση, ο άντρας ψηλαφεί τους όρχεις, για να εντοπίσει τυχόν αλλαγές στο σχήμα, στο χρώμα ή στην υφή των όρχεων, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτελούν συμπτώματα καρκίνου. Η αυτοεξέταση των όρχεων θα πρέπει να πραγματοποιείται μία φορά τον μήνα κατά προτίμηση ύστερα από ένα ζεστό μπάνιο ή ντους. Με τον τρόπο αυτόν, εξοικειώνεστε με τη μορφολογία των όρχεών σας και μπορείτε να εντοπίσετε νωρίς οποιαδήποτε μεταβολή στο σχήμα, στο μέγεθος και στη μορφολογία τους. Η θερμότητα από το ζεστό μπάνιο χαλαρώνει το δέρμα του οσχέου και έτσι είναι πιο εύκολο να εντοπίσετε κάτι ασυνήθιστο. Η διαδικασία είναι απλή και θα σας πάρει μόνο λίγα λεπτά. Η ψηλάφηση γίνεται με τη χρησιμοποίηση και των δύο χεριών. Με το ένα χέρι συγκρατήστε το όσχεο και με το άλλο ψηλαφήστε τον κάθε όρχι ξεχωριστά. Τοποθετήστε τον δείκτη και τον μέσο κάτω από τον όρχι και τον αντίχειρα από πάνω. Με ήπιες, απαλές κινήσεις, κάντε την ψηλάφηση, χωρίς να τρίβετε. Μπορεί να υπάρχει διαφορά στο μέγεθος ή στο ύψος όπου βρίσκονται οι όρχεις μέσα στο όσχεο. Αυτό δεν θα πρέπει να σας ανησυχήσει, εφόσον δεν έγινε ξαφνικά. Εξετάστε ολόκληρη την επιφάνεια του όρχεως, η οποία πρέπει να είναι μαλακή σε σύσταση και ομαλή χωρίς σκληρίες (σκληρά σημεία). Πίσω από τον όρχι θα ψηλαφήσετε την επιδιδυμίδα, η οποία είναι σαν ένας σωλήνας και έχει σύσταση επίσης μαλακή.
Αν ψηλαφήσετε κάποια σκληρία ή διόγκωση αυτό δεν σημαίνει πάντα πως είναι καρκίνος. Υπάρχουν και καλοήθεις παθήσεις, όπως απλές κύστεις, φλεγμονές, συλλογή υγρού στο όσχεο, που μπορούν να δώσουν ευρήματα στην αυτοεξέταση. Αν έχετε οποιαδήποτε αμφιβολία, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.
